برای خرید کالای دست دوم با کیفیتی متناسب با مبلغی که برای تهیه‌ی آن پرداخت می‌کنیم، باید پیش از خرید درباره‌ی فاکتورهای مهم در انتخاب آن کالا اطلاعات کافی کسب کنیم. این به‌ویژه درمورد کالاهای نسبتاً گران‌قیمت اهمیت بیشتری دارد. معمولاً هدف از خرید کالای دست دوم صرفه‌جویی در هزینه‌هاست و این درحالی‌ست که درصورت غفلت و خرید کالای نامرغوب نه‌تنها هیچ صرفه‌جویی‌ای صورت نخواهد گرفت بلکه زیان نسبتاً زیادی به خریدار تحمیل خواهد شد. در این نوشتار می‌خواهیم به راهنمای خرید فرش دست دوم بپردازیم و نکاتی را که برای انتخاب یک فرش دست دوم باکیفیت حائز اهمیت هستند مرور کنیم.
نکات مهم در خرید فرش دست دوم
در اکثر شرایط، به‌هنگام خرید کالای نو اطمینان بیشتری از کیفیت آن داریم تا هنگام خرید دست دوم همان کالا و این درمورد فرش هم صادق است. فرش‌های نو معمولاً با ضمانت‌نامه و حتی امکان مرجوعی فروخته می‌شوند. در اغلب موارد خریدار با مراجعه به فروشنده‌ی معتبری که به‌طور اختصاصی در زمینه‌ی خریدوفروش فرش فعالیت می‌کند فرش مورد نظر خود را انتخاب و خریداری می‌کند.
اما در مورد خرید فرش دست دوم معمولاً نه ضمانت‌نامه‌ای در کار است، نه اعتبار فروشنده، نه اغلب امکان مرجوعی. حتی در بسیاری از موارد برچسب شناسنامه‌ی پشت فرش هم جدا یا ناخوانا شده و نمی‌تواند اطلاعاتی درباره‌ی مشخصات فرش به ما بدهد. از سویی متأسفانه نمی‌توان به اظهارات هر فروشنده‌ای که قصد فروش کالای دست دوم خود را دارد اعتماد کرد و احتمال این‌که او عیوب کالای خود را پنهان کند کم نیست.
با توجه به این سخنان برای خرید فرش دست دومی مرغوب به قیمتی مناسب، باید بتوانیم خود کیفیت آن را پیش از خرید بررسی و از تطابق مشخصات فرش با ادعای فروشنده اطمینان پیدا کنیم. با درنظر داشتن نکاتی که در ادامه‌ی راهنمای خرید فرش دست دوم به آن‌ها اشاره می‌کنیم انتخاب بهتری داشته باشید. پیش از پرداختن به این نکات دقت داشته باشید که منظور ما از فرش در این نوشتار قالی و قالیچه، یعنی نوعی فرش است که در زبان رایج به‌اشتباه به نام کلی فرش شناخته می‌شود.
1- بررسی ظاهر فرش
یکی از نخستین اقداماتی که باید هنگام انتخاب فرش دست دوم انجام دهید بررسی دقیق و ریزبینانه‌ی تمامی قسمت‌های پشت و روی فروش است. با یک بررسی دقیق در نور کافی می‌توانید عیوب مهمی مانند پارگی الیاف، سوختگی یا لکه‌ها را ببینید.
دقت داشته باشید که بررسی ظاهری پشت فرش به اندازه‌ی قسمت رویی آن و شاید حتی بیشتر از آن اهمیت دارد، چرا که نواقص موجود در پشت فرش نشان از عیوب جدی‌تری دارند. به‌عنوان مثال درصورتی‌که فرش مرمت یا به‌اصطلاح رفو شده باشد، می‌توان آن را به‌راحتی از طریق گره‌های پشت فرش تشخیص داد. به‌عنوان مثالی دیگر برای تشخیص بیدخوردگی فرش باید به وضعیت اتصال نخ‌های پشت فرش به هم دقت کنید. چنان‌چه متوجه شدید نخ بعضی از قسمت‌های پشتی فرش جدا از قسمت‌های دیگر اند احتمال بیدخوردگی آن را بالا فرض کنید و از فروشنده توجیهی قانع‌کننده بخواهید. گذشته از این کیفیت کار بافنده در فرش‌های دستبافت تا اندازه‌ی زیادی از منظم و شکیل‌بودن گره‌های پشت فرش قابل تشخیص است.
2- بررسی رنگ و نقش فرش
فرش سالم در تمامی قسمت‌های زمینه رنگ ثابتی دارد و تیره و روشن‌بودن قسمت‌های مختلف به‌ویژه بالا و پایین نسبت به هم، نشان از مشکلی در فرش دارند. بهتر است بررسی رنگ فرش را از جهت خاب آن و در نور طبیعی انجام دهید و مطمئن شوید که نور لامپ بر تشخیص شما تأثیر منفی ندارد.
گذشته از این فرش سالم باید نقوشی متقارن داشته باشد و عدم تقارن فرش از ارزش آن می‌کاهد. برای تشخیص قرینه‌بودن نقوش فرش می‌توانید از خط‌کش یا شاخصی مانند یک تکه نخ استفاده کنید و فاصله‌ی نقوش مختلف را نسبت به لبه‌های فرش یا سایر نقوش بسنجید و مطمئن شوید که نقوش متقارن هستند. برای اطمینان از تقارن نقوش فرش همچنین می‌توانید آن را هم از طول و هم از عرض تا کنید و مطمئن شوید که نقوش درست روی هم قرار می‌گیرند. البته درحال‌حاضر در طرح‌های نسبتاً جدید از آن تقارن سنتی، با تأکید بر لچک و ترنج استفاده نمی‌شود، با این‌حال همچنان تقارن در بسیاری از قسمت‌های طرح‌های جدید هم دیده می‌شود.
3- سنجش سلامت و کیفیت نخ‌های فرش
برای بررسی سالم‌بودن نخ‌های فرش ابتدا با دست‌کشیدن روی تمامی قسمت‌های آن مطمئن شوید که هیچ تفاوت محسوسی بین یک قسمت خاص از فرش با سایر قسمت‌ها از نظر ضخامت وجود ندارد. روی سرتاسر فرش دست بکشید و بادقت وجود هر گونه زبری یا تغییر ضخامت را چک کنید. معمولاً شیرازه و حاشیه فرش نسبت به سایر نقاط بیشتر در معرض پوسیدگی و پارگی‌ست و بهتر است در بررسی این نقاط دقت بیشتری داشته باشید.
برای سنجش کیفیت و استحکام چله، که نقش مهمی در دوام و استحکام کلی فرش دارد، یکی از ریشه‌های فرش را به‌آهستگی بکشید. اگر ریشه خیلی راحت پاره شد، چله‌ی فرش ضعیف است، چرا که درصورت باکیفیت‌بودن نخ چله، به‌راحتی پاره نخواهد شد. دقت داشته باشید که استحکام چله تأثیر قابل‌توجهی بر استحکام و ماندگاری فرشو به‌تبع قیمت آن دارد.
4- بررسی اندازه‌ی فرش
نکته‌ی مهم در ارتباط با اندازه‌ی فرش این است که دو ضلع موازی فرش نباید از نظر اندازه اختلاف زیادی با هم داشته باشند. اختلاف بین دو ضلع در فرش نباید بیش از 4 تا 5 سانتی‌متر باشد. اختلاف بیش از این اندازه نوعی نقص برای فرش محسوب و باعث افت ارزش آن می‌شود. برابرنبودن اندازه‌ی اضلاع بیشتر در فرش‌های دستبافت آن هم در مورد عرض فرش دیده می‌شود.
5- سنجش تراکم فرش
برای اطمینان از صحت تراکم فرش با آن‌چه فروشنده ادعا کرده، بهتر است تراکم و تعداد شانه‌های فرش را اندازه بگیرید. منظور از تراکم فرش تعداد گره‌هایی است که در هر متر مربع طولی فرش زده شده و منظور از شانه یا همان تراکم عرضی، تعداد گره در هر متر مربع از عرض فرش است. زمانی که گفته می‌شود یک فرش 700 شانه با تراکم 2550 است، یعنی در هر متر از عرض فرش 700 گره و در هر متر از طول فرش 2550 گره وجود دارد.
برای محاسبه‌ی تعداد شانه و تراکم فرش تنها کافی‌ست تعداد گره‌ها در 1 سانتی‌متر از عرض و طول فرش را بشمارید و سپس عدد به‌دست‌آمده را در 100 ضرب کنید. به‌عنوان مثال فرشی که دارای 7 گره در یک سانتی‌متر از عرض است 700 شانه است.
البته دقت داشته باشید که در این روش باید دقت بسیاری در شمارش تعداد گره‌ها به‌خرج دهید، چون از آن‌جا که عدد به‌دست‌آمده در 100 ضرب خواهد شد، شمارش حتی 1 گره بیشتر یا کمتر، تأثیر بسیاری بر تعداد شانه یا تراکم فرش دارد. به‌عنوان مثال درصورتی‌که تعداد گره‌های موجود در 1 سانتی‌متر از عرض فرش را 6 عدد بشمارید، با ضرب آن در عدد 100 به عدد 600 می‌رسید و همان‌طور که احتمالاً می‌دانید تفاوت بسیاری بین یک فرش 600 و 700 شانه وجود دارد.
نکات ویژه‌ی خرید فرش دستبافت دست دوم
خرید فرش دستبافت دست دوم به دانش و دقت بسیار بیشتری نسبت به فرش ماشینی احتیاج دارد. فرش‌های دستبافت عموماً قیمت بسیار بیشتری نسبت به فرش ماشینی دارند و فاکتورهای بیشتری در تعیین کیفیت و ارزش آن‌ها دخیل هستند. پیشنهاد می‌کنیم اگر در پی فرش دستبافت دست‌دوم گران‌قیمتی هستید، حتماً از متخصص مشورت بخواهید، به‌ویژه اگر این فرش به‌عنوان یک فرش عتیقه خریداری می‌شود. نکات زیر می‌توانند تا اندازه‌ای در خرید فرش دستبافت دست دوم به شما کمک کنند:
- فرش‌هایی که با گره‌ی ترکی بافته می‌شوند کیفیت، ظرافت و دوام بیشتری نسبت به فرش‌هایی دارند که با گره‌ی فارسی بافته شده‌اند. فرش‌های تبریز، قم، اصفهان و کرمان معمولاً ترکی‌باف و فرش‌های همدان، لرستان، اراک و مشهد فارسی‌باف هستند.
- خلاف باور رایج فرش‌های دستباف با پاخوردنِ بیشتر ارزشمندتر نمی‌شوند. گاهی ظرافت نقوش فرش‌های دستبافت ترکی‌باف با پاخوردن، بیشتر نمایان می‌شود، اما به‌طورکلی فرش‌های دستبافت تنها زمانی با پاخوردنِ بیشتر و گذشت زمان ارزش بیشتری پیدا می‌کنند که عتیقه و بسیار گران‌قیمت باشند.
- درمورد فرش‌های دستبافت نقوش اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند و بعضی از نقش‌ها ارزشی به‌مراتب بیشتر از سایر نقوش دارند.
سخن پایانی
در این نوشتار به راهنمای خرید فرش دست دوم ماشینی و دستبافت پرداختیم و مهم‌ترین فاکتورهایی که باید هنگام انتخاب یک فرش دست دوم مورد توجه قرار داد را مرور کردیم. برای خرید فرش دست دوم علاه‌براین نکات، باید به نکات مهمی که به‌طور کلی هنگام خرید کالای دست دوم حائز اهمیت هستند توجه داشته باشید. خودداری از پرداخت پول پیش از دیدن کالا و عدم مراجعه به محل معامله در زمان و مکان نادرست و دقت به نیت فروشنده از فروش کالای دست دوم خود از مهم‌ترین نکات خرید کالای دست دوم هستند.
خرید و فروش فرش دست دوم در اپلیکیشن راگهی
ثبت رایگان آگهی در راگهی
